МанайМонголчууд Бөртэ чоно болон Гуа маралаас гаралтай гэж өөрсдийгээ ярьдаг. Энэ угтаа бидний биш харин Чингис хааны гарал байдаг. Энэ Бөртэ чоно Гуа маралын тухай олон таамаглал байдаг ш дээ харин би саяхан нэг найзаасаа огт сонсоогүй нэгэн таамаглал сонслоо.
Хүннү хаан Модун хоёр охинтой байжээ. Тэрээр хоё охиноо дээд тэнгэрээс заяат хэмээн өргөмжилжээ. Тэрээр хоёр охиноо ийн өргөмжилсөний улмаас тэнгэр заяат учраас газрын хүнтэ нөхцөж болохгүй гэж үзжээ. Ийн үүднээс хоёр охиноо өндөр хадан хясаан дээр гарган хорьсон байна. Тэр охидууддаа эр хүн ойртуулахыг хоригложээ. Тэгсэн уг хадан дээр гурван хоригдсоны дараа тэрний бага охин болох Гуа марал хөл хүнд болж хүү төрүүлсэнээр Их Монголын улсын хаан Чингис хааны уг гарвал үүссэн гэж үздэг юм байна.
Модун хаан охидууддаа хаданд гаргаж хорьсоны дараагаас тэр хадны нэгэн хөгшин чоно ирж үүрэлжээ. Тэрээр уг хадны дор бүтэн гурван жил ульсан байна. Хадан байсан Модун хааны гүнж Гуа Марал эгчийгээ хориглосоор байтал хаднаас бууж бууж чонотой нөхцсөн гэдэг. Үүнээс болж тэрээр хөл хүнд болж хүү төрүүлсэн гэдэг.
Уг төрүүлсэн хүү нь бусдаас эрдэм чадал төгс нэгэн байсан бөлгөө.
Comments
Бөртэ гэдэг нь бүгээн, саарал, толбот, сэвхтэй гэдэг өнгө зүс заасан утгаар бусдаас ялгаруулах /бусад олон Чоно нэртнүүдээс ялгахын тулд/, онцлох үүднээс ингэж нэрлэж.
Өөрөөр дэлт чоно нь бусад чононоосоо хүчирхэг байдаг гэдэг шиг, Бөртэ өнгийн чоно нь бусдаас хүч чадал, ухаан, хурдаар илүү гэдгийг бэлэгдэж нэрлэсэн ч байх талтай.
Б//Гуа Марал
Марал-Эм хүйсийн уран, гоо, үзэсгэлэнтэй байдлыг билэгшээсэн нэр.
Гуа-Тэмдэг нэр. Бусдаас ялгаруулах онцлог уран сайхан ааш, ааль, төрхийг илэрхийлсэн байна.
Нэмэлт: Монголын Нууц товчоо зохиолыг анх монгол газраас монгол бичгээр олж олны хүртээл болгоогүй. Хятад ханзаар монгол аялгаар бичсэн олдворыг орчуулсан. Хятадууд түүхийг гуйвуулах тал байдаг. Тэр эх дээр ямар санааны угаас буулгасан, үнэн зүйл байсан эсэхийг мэдэхгүй.
Бидний зарим нь Бөртэ Чоно, Гуа маралыг түүхэн хүмүүс биш домгийн шинжтэй амьтад гэж ойлгодог нь зарим талаар түүхэн ач холбогдлыг нь гуйвуулсан, түүхийг үгүйсгэх үр дүнд хүргэж байгаа юм. Үүний нэгэн жишээ нь эдгээр хүмүүсийг хүн гэдгээр нь биш амьтан гэдгээр нь илүүтэйгээр сурталчилгаа, лого гэх мэт бидний амьдрал байнга таарах зүйлст хэрэглэж байна.